یکی از مسایل مهم بیشتر شهرهای بزرگ ایران، تأمین آب در شرایط اضطراری ناشی از وقوع زلزله های مخرب است. بطور مثال، در شرایط عادی شهر تهران تامین آب شهر توسط سامانه ای متشکل از خطوط انتقال اصلی آب از پنج سد مخزنی (امیرکبیر، لتیان، لار، طالقان و ماملو) و چاه های برداشت آب از آبخوان دشت تهران به همراه تصفیه خانه های آب و شبکه توزیع آب در سرتاسر شهری به وسعت تقریبی 700 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 8.6 میلیون نفر انجام می شود. احداث این سامانه از ابتدای دهه 40 شمسی در شهر تهران آغاز شده و به تدریج با گسترش شهر تهران و ازدیاد جمعیت آن توسعه یافته است. مدیریت این شبکه در شرایط عادی، نکات و پیچیدگی های مختص به خودش را دارد (مسایلی دینامیک همچون مدیریت کیفی آب در منابع و شبکه توزیع، تأمین فشار لازم آب، مدیریت مصرف و تقاضا، مدیریت آب به حساب نیامده، پدافند غیرعامل و … ).
لکن در شرایط اضطراری ناشی از وقوع زلزله شهر تهران، سامانه مذکور به دلایل متعددی از مدار خارج خواهد شد. شرایط اضطرای ناشی از وقوع زلزله در شهر تهران، بحث فعال شدن یکی از گسل های اصلی مانند گسل روراندگی شمال تهران است که قابلیت آزادکردن انرژی بیش از 7 ریشتر را دارد. در شکل فوق، شبیه سازی رفتار لرزه ای شهر در اثر فعال شدن گسل یادشده را مشاهده می کنید. همانگونه که مشاهده می شود، کل منطقه 1 و بخش هایی از مناطق 2 ، 3 و 5 شهر تهران با شتابی بیش از 0.35g مواجه خواهد شد. لذا احتمال آسیب گسترده در این بخش ها بالا می باشد. این آسیب می تواند شامل تخریب ساختمان های مسکونی، اداری، خدماتی و تجاری و همچنین زیرساخت های شهری همانند سامانه تامین و توزیع آب شهر گردد. شهر تهران در این شرایط، مسایل پیچیده ای را پیشِ رو خواهد داشت. یکی از این مسایل، حل مساله تأمین آب بهداشتی و آتش نشانی از روز اول بعد از وقوع حادثه تا یک سال بعد از آن خواهد بود. برای امکان حل این مساله، ابتدا باید تمام ابعاد این مساله پیچیده و چندبعدی به دقت شناسایی شود. مساله ای که با رفتار اجتماعی شهروندان در شرایط شوک ناشی از وقوع زلزله و پیامدهای ناشی از آن مواجه است؛ مساله ای که با در دسترس نبودن کل یا بخشی از سامانه تامین و توزیع آب که در پاراگراف قبلی به آن اشاره گردید روبرو بوده و از طرفی نیاز به آب بهداشتی از همان ساعت های پس از وقوع زلزله و احتمال وقوع جبهه های گستردهی آتش در جای جای شهر که روشی کارآمدتر از آب برای اطفای آن تاکنون تمهید نشده وجود خواهد داشت. شرایطی که با احتمال در دسترس نبودن تکسنین ها و متخصصین آبفای تهران (در قالب بخشی از پیامدهای احتمالی زلزله) پیچیده تر شده و نیاز به همکاری تیمی و گسترده شهروندان در شرایط غیرعادی نیز تحقق پذیری اقدامات متداول را زیر سوال می برد.
لذا این تیم در قالب یکی از زیرگروه های «گروه علمی-پژوهشی بازآفرینی آب شهری» شکل گرفته است تا با بررسی مساله و تلاش برای تشخیص آن تمرینی برای فعالیت تیمی چندتخصصی را آغاز کند. اعضای این تیم ضمن آشنایی با یکی از چهره های موضوع آب شهری، مهارت های تشخیص، تبیین و تحلیل مساله را تمرین می کند. البته حل مساله جزو اهداف مورد انتظار این تیم نیست، این فعالیت دست آویزی است برای آشنایی با سرزمین و محل زندگی، ظرفیت سازی در رفتار تیمی و چندتخصصی و پذیرفتن نقش حل کننده ی مساله به عنوان یکی از متخصصین خوب آینده کشور. فعالیت هایی که در قالب این زیرگروه در دستور کار فعالیت تیمی قرار گرفته به شرح زیر می باشد:
1- آشنایی با وضع موجود سامانه تامین آب شهر تهران (شبکه توزیع و منابع آب)
2 – آشنایی با منابع آب شهر تهران
3 – آشنایی با وضعیت لرزه ای شهر تهران
4 – آشنایی با سناریوهای وضعیت شهر تهران در برابر زلزله
5 – تلاش برای تبیین و تشخیص وضعیت سامانه تامین آب شهر تهران در شرایط زلزله
6 – تلاش برای تبیین و تشخیص رفتار اجتماعی شهروندان تهران در شرایط وقوع زلزله
7 – آشنایی با تجارب و یا تدابیر تامین آب اضطراری در شرایط وقوع زلزله
فرآیند فوق الذکر علاوه بر تمرین های دفتری، از یکسری مشاهدات میدانی نیز بهره مند می گردد تا بر میزان بهره وری فعالیت ها نیز بیفزاید. لیست این مشاهدات میدانی به شرح زیر برنامه ریزی و انجام می شود:
- بازدید از تصفیه خانه های آب شهر تهران
- بازدید از مخازن آب اضطرای شهر تهران (که به عنوان نمونه ساخته شده یا دردست ساخت هستند)
- بازدید از سامانه آنلاین هشدار زلزله شهر تهران
- بازدید از گسل شمال تهران